ARS HOMO EROTICA
10.06 - 05.09.2010
Ars Homo Erotica
Muzeum Narodowe, Warszawa
Artyści: m.in. Laura Pawela, Maciej Osika, Wojciech Ćwiertniewicz, Adam Adach,
Karol Radziszewski, Barbara Falender, Grzegorz Kowalski, Karolina Breguła,
Stasys Eidrigevicius, Tomek Kitliński, Mariusz Tarkawian, Katarzyna Kozyra,
Izabella Gustowska, Aleksandra Polisiewicz i Krzysztof Jung.
Kurator: dr Paweł Leszkowicz
Projekt ekspozycji: Raman Tratsiuk
Asystentka kuratora: Ewa Witkowska
Praca: Róża - Miłość ()
Wystawa ma charakter współczesny i historyczny, erotyczny i polityczny. Tytuł oznacza
sztukę homoerotyczną związaną z pożądaniem i miłością do tej samej płci. Ars Homo
Erotica jest zanurzona w tradycji kultury, ale nawiązuje do aktualnej polityki praw
mniejszości. Łączy mity i historię sztuki z teraźniejszością i debatami nad kondycją
demokracji. Odnosi się do filozofii erotyzmu jako doświadczenia prowadzącego do
humanistycznych idei afirmujących radość życia i seksu, nawet w obliczu represji.
Wystawa jest propozycją innego spojrzenia na historię kultury, kolekcję muzeum i sztukę
Europy Środkowo-Wschodniej. Dzieła wybrane ze zbiorów Muzeum Narodowego
w Warszawie oraz prace specjalnie zaproszonych artystek i artystów współczesnych ukazują
przekrój przez historię kultury – od antyku do współczesności – z punktu widzenia
homoerotycznej wyobraźni. Jest to zwrócenie uwagi na odmienny dla cywilizacji zachodniej
kanon sztuki i miłości oraz wydobycie go spod heteronormatywnego filtra i tabu.
„Homoerotyka” traktowana jest jako jakość estetyczna i erotyczna obecna w przedstawieniu
wizualnym. Kryterium selekcji nie jest więc orientacja artysty lub artystki, ale temat lub
kontekst dzieła.
Wybór dzieł pod kątem kobiecej i męskiej ikonografii homoerotycznej pozwala na
odmienianie kolekcji muzealnej, docieranie do sfer nieświadomości, odnowę sposobów
prezentacji. Wiąże się z odkryciem i zaakcentowaniem wielu obiektów zapomnianych,
zwraca uwagę na pomijane znaczenia.
Męski i kobiecy homoseksualizm różnił się w swych formach w zależności od okresu. Jest
to różnorodność w uniwersalności. Stąd wynika transhistoryczny i eklektyczny charakter
prezentacji wprowadzającej w świat obrazowy pełen aluzji, kodów i podtekstów. Tylko
w ten sposób w wielu epokach prześladowany homoseksualizm mógł być wyrażany.
Wystawa jest okazją do przypomnienia podwójnych znaczeń mitologicznych lub biblijnychopowieści.
Aby uporządkować wielość przedstawień i metafor, ekspozycja została podzielona na sekcje
tematyczne, gdzie dzieła sztuki dawnej zestawiono ze współczesnymi. Powstaje narracja,
która ma swoją stopniowaną politykę, erotykę i estetykę.
Wejdźmy zatem do homoerotycznego uniwersum, pamiętając, że erotyzm i pożądanie to
nie tylko zmysły i ciało, ale także aspekty wewnętrznego życia człowieka, historii kultury
i polityki obyczajowej. Wszystkie te wymiary odnajdziemy na wystawie.
Ekspozycję rozpoczyna w holu głównym Czas walki poświęcony sztuce wobec polityki
seksualności i praw człowieka. Umożliwia to wprowadzenie w historię kultury poprzez
aktualną sytuację polityczną w Europie Środkowo-Wschodniej. Dzięki temu podczas
wędrówki przez kolejne wymiary homoerotyki nie zapominamy o kontekście społecznym.
We wszystkich epokach był on bowiem równie burzliwy jak obecnie, a sztuka zawsze
powstawała wobec norm nałożonych na różnorodność seksualności.
Homoerotyczny klasycyzm to galeria klasycznych i klasycystycznych aktów oraz portretów
męskich przypominających antycznych bogów i bohaterów, z którymi związane są
homoseksualne mity i historie. Klasycyzm to estetyka inspirowana sztuką starożytnej Grecji
i Rzymu. W kulturze europejskiej wyobraźnia homoseksualna wywodzi się także stamtąd.
Homoerotyczny klasycyzm prowadzi nas zatem do źródeł zachodniej cywilizacji, sztuki,
erotyki i demokracji.
Akt męski przedstawia różne formuły zmysłowego aktu męskiego, od XIX-wiecznych
studiów akademickich i malarstwa realistycznego po współczesną sztukę gejowską.
Pary męskie i Ganimedes akcentują romantyczną i erotyczną ikonografię par męskich
w dosłownych pracach współczesnych oraz w dawnej metaforycznej sztuce mitologicznej
i religijnej. Oglądamy homomitologię związków Hiacynta i Apolla, Achillesa i Patroklesa,
Dawida i Goliata, Zeusa i Ganimedesa.
Święty Sebastian to sekcja poświęcona największej homoerotycznej ikonie chrześcijaństwa
i jej wcieleniom, od renesansowego malarstwa po sztukę wideo.
Imaginarium lesbijskie jest kolekcją obrazów innej kobiecości w całej historii sztuki.
Prezentujemy continuum kobiecego homoerotyzmu, które istnieje w kulturze wizualnej
od Safony na antycznych wazach po współczesne portrety lesbijskich par.
Transgender to sekcja wystawy i pojęcie dotyczące wyobrażeń tożsamości, które są
pomiędzy płciami, przekraczając normatywny binarny system płciowy. Sztuka prowadzi
od mitycznej androgynii do nowoczesnych maskarad i polityki podważania płci.
Archiwum prezentuje polskie plakaty reklamujące słynne dzieła znanych homoseksualnych
reżyserów, dramaturgów i artystów.
Paweł Leszkowicz